Mentale Gezondheid versus Hersengolven

Onze mentale gezondheid is van groot belang, omdat deze direct invloed heeft op ons geluksgevoel en ons dagelijks functioneren. Het idee om altijd ‘positief te denken’ klinkt aantrekkelijk, maar is niet altijd mogelijk. Dit heeft alles te maken met de biologische balans.

Om dit beter te begrijpen, is het belangrijk te weten hoe onze hersenen en hersengolven werken. Wanneer we begrijpen hoe onze hersenen functioneren, weten we hoe we ze kunnen ondersteunen. Positief denken wordt dan vanzelf een stuk gemakkelijker.

Hoe Werken Onze Hersenen?

Onze hersenen bestaan uit miljarden neuronen die met elkaar communiceren via elektrische signalen en chemische stoffen (neurotransmitters), zoals dopamine, serotonine, en cortisol. Deze communicatie bepaalt hoe we ons voelen, denken en ons gedragen.

Zo kan een tekort aan dopamine ervoor zorgen dat we motivatie verliezen, terwijl een gebrek aan serotonine ons minder sociaal maakt.

Te veel cortisol kan leiden tot chronische stress. Neurotransmitters in onze hersenen beïnvloeden dus direct ons gedrag en welzijn. Ook onze hersengolven worden geassocieerd met verschillende mentale toestanden. Zo kan bijvoorbeeld een overactieve beta-golfactiviteit leiden tot overmatig piekeren en slaapproblemen.

Wat zijn hersengolven?

Hersengolven zijn elektrische patronen die in de hersenen optreden en gemeten kunnen worden met een EEG. Er zijn verschillende typen hersengolven, en elke type is gekoppeld aan een specifieke mentale toestand. Wanneer de hersengolven uit balans raken, kan dat mentale klachten veroorzaken.

Soorten hersengolven en hun invloed:

Hersengolf	Frequentie (Hz)	Toestand	Invloed op welzijn
Delta	0.5 – 4 Hz	Diepe slaap	Herstel, diepe rust. Tekort → vermoeidheid, slecht herstel.
Theta	4 – 8 Hz	Dromen, meditatie, creativiteit	Bevordert ontspanning en toegang tot onderbewuste, maar teveel → dromerig, afgeleid.
Alpha	8 – 12 Hz	Rustige alertheid, meditatie	Bevordert kalmte, balans, en focus. Gebrek → stress, angst.
Beta	12 – 30 Hz	Actieve denkprocessen	Nodig voor focus, maar teveel → stress, piekeren.
Gamma	30 – 100 Hz	Inzicht, bewustzijn, geheugen	Geassocieerd met leren en hoge cognitieve functies. Disbalans → concentratieproblemen.

 

Mentale Gezondheid is dus niet alleen psychologisch, maar ook biologisch

Het is belangrijk om te begrijpen dat mentale gezondheid niet enkel iets psychologisch is, maar ook een biologische basis heeft. Hersengolven en hersenchemie spelen een sleutelrol in hoe we ons voelen en functioneren. Wanneer je dit begrijpt, zie je mentale gezondheid niet langer als iets puur emotioneels, maar als iets dat meetbaar, beïnvloedbaar en trainbaar is.

Wat kun je doen voor een biologische balans?

Voeding

Verschillende voedingsstoffen kunnen invloed hebben op de hersengolven die je produceert, wat je mentale toestand kan beïnvloeden.

Voeding voor Alpha-golven (Ontspanning)

• Magnesium helpt bij het kalmeren van je zenuwstelsel en bevordert alpha-golfactiviteit. Het komt voor in: spinazie, amandelen, avocado’s, bananen en donkere chocolade.
• Omega-3 vetzuren in vette vis, walnoten, chiazaad, kunnen helpen bij het verhogen van alpha-golfactiviteit en verbeteren cognitieve helderheid.
• L-Theanine, een aminozuur in groene thee, bevordert kalme alertheid zonder slaperig te maken.

Voeding voor Theta-golven (Creativiteit en Intuïtie)

• B-vitamines zoals in volkoren granen, peulvruchten, vlees en eieren helpen om je hersenen in een creatieve staat te brengen.
• Kurkuma is een krachtige antioxidant die helpt om theta-golven te stimuleren en zo intuïtief denken en probleemoplossing te bevorderen.

Voeding voor Beta-golven (Focus en Energie)

• Cafeïne zoals in koffie, groene thee, zwarte thee verhoogt beta-golven, wat je alertheid en focus bevordert.

Voeding voor Delta-golven (Diepe Slaap)

• Melatonine zoals in kersen, bananen, amandelen en haver, helpt bij het reguleren van je slaapcyclus en bevordert delta-golfactiviteit.

Slaap – Delta-golven

Slaap is essentieel voor zowel je fysieke als mentale gezondheid. Tijdens de diepe slaap (delta-fase) herstelt je lichaam zich, worden cellen en weefsels gerepareerd en wordt je immuunsysteem versterkt. Daarnaast verwerken je hersenen tijdens de slaap nieuwe informatie en slaan ze herinneringen op. Slechte slaap kan de werking van je emotionele hersencentra, zoals de amygdala, verstoren, waardoor je gevoeliger bent voor stress en negatieve emoties.

Mindfulness en Meditatie – Alpha- en Theta-golven

Mindfulness en meditatie helpen je om met volle aandacht in het huidige moment te zijn, zonder oordeel. Het klinkt simpel, maar in werkelijkheid zijn we in gedachte vaak bezig met het verleden of de toekomst. Mindfulness helpt je om hier en nu te leven, zonder dat je meegesleept wordt door gedachten en emoties. Dit bevordert de productie van alpha en theta-golven, die geassocieerd worden met ontspanning, creativiteit en kalme focus.

Er zijn door het hele land mindfulnesscursussen beschikbaar. Onze columnschrijfster  Minette Jacobs van Bodymotion, start in tweemaal per jaar een mindfulnesscursus..

Neurofeedback – Trainen van Hersengolven

Neurofeedback is een innovatieve behandeling waarbij je hersengolven gemeten, geanalyseerd en met directe feedback getraind worden. Sensores worden op je hoofd geplaatst om je hersengolven te meten. Via een visueel of auditief hulpmiddel krijg je direct feedback. Wanneer je hersenen het gewenste patroon vertonen (bijvoorbeeld meer ontspanning), krijg je een beloning. Dit helpt je hersenen zichzelf te reguleren, net zoals je spieren sterker worden door fysieke training.

Beweging – Optimaliseer Je Mentale Gezondheid

Regelmatige lichaamsbeweging heeft een krachtige invloed op de werking van je hersenen. Het verhoogt de bloedtoevoer naar de hersenen, wat zorgt voor een betere circulatie, de groei van nieuwe neuronen en het herstel van eventuele hersenschade. Beweging stimuleert ook de aanmaak van BDNF (Brain-Derived Neurotrophic Factor), een eiwit dat essentieel is voor het herstel en de groei van hersencellen.

Daarnaast verlaagt lichaamsbeweging het niveau van cortisol (het stresshormoon) en bevordert het de afgifte van dopamine, wat ons motivatie en een gevoel van beloning geeft. Ook stimuleert beweging de productie van serotonine, een neurotransmitter die onze stemming verbetert en ons vaak socialer en positiever maakt. Bewegen is dus ook voor onze hersenen van groot belang.

Een eenvoudige oefening

In onze huidige maatschappij bevinden onze hersenen zich vaak in de bètagolven. Vooral door het vele schermgebruik, zowel op het werk als privé, blijven we meestal in deze staat van verhoogde activiteit.

Een snelle en eenvoudige manier om je hersengolven te vertragen, is de oefening van het innerlijk glimlachen.

Stel je voor dat je zachtjes glimlacht: je mondhoeken krullen iets omhoog en je laat deze glimlach zich geleidelijk verspreiden naar je ogen, keel, borst en buik. Je hersenen associëren dit direct met rust en veiligheid — waardoor je hersengolven vertragen en je in een meer ontspannen staat komt. ∎

Door Diana Peters -Magazine Bewustzijn&zo