Hooggevoelige gaan anders om met verlies

Hooggevoelige personen ervaren emoties intenser dan niet HSP’ers. Dat komt door twee kenmerken: hun diep zintuiglijke waarnemingen en diepgaande verwerkingen.

De klap van het verlies van iets of iemand dat je dierbaar is, komt hard aan en kan je hele leven op zijn kop zetten. Bij hooggevoelige personen kan zo’n rouwproces nog zwaarder zijn.

Prikkels

Dit komt door de grote hoeveelheid prikkels die binnenkomen. Een groot verlies is een extreme stress-situatie en zet alles op zijn kop. Het brein moet de vele externe en interne prikkels, zoals hevige emoties, verwerken. Door hun gevoeligheid is de emmer bij HSP’er sneller vol dan bij niet HSP’er. Het kost meer tijd om de emmer ook weer leeg te laten lopen, terwijl er ondertussen steeds weer prikkels bij komen die verwerkt dienen te worden.

Emoties nemen de overhand

Een ander kenmerk van hooggevoeligheid is wat HSP-specialist Elaine Aron de ‘emotionele intensiteit’ noemt: hooggevoelige personen hebben over het algemeen intensere emotionele reacties. Bij een ingrijpend verlies komen tal van emoties los: boosheid, verdriet, onmacht, angst, opluchting, schuldgevoel. Op de meest onmogelijke momenten kunnen (hevige) emoties je overvallen. Dat is een normale stressreactie van het brein. Emoties aanvaarden en doorleven is een belangrijke rouwtaak. Erin blijven hangen is niet gezond.

HSP’ers voelen de emoties van anderen aan

HSP’ers voelen de emoties van anderen beter aan, dan een niet-HSP’er. Dit kan heftig zijn wanneer een dierbare ziek of stervende is. Ze voelen als het ware wat de ander voelt. Deze eigenschap zorgt ervoor dat ze doorgaans erg op anderen gericht zijn. Het is een mooie empatische eigenschap, maar niet als dat betekent dat je je eigen gevoelens opzij zet. Je kunt het verdriet en de pijn van een ander voelen, maar niet dragen. Je eigen rouw is al zwaar genoeg.

Goed gegrond (geaard) blijven

Het nadeel van het aanvoelen van andere emoties is dat het soms ook niet goed duidelijk is welke emotie van jezelf is, of van de ander. Het is van belang om goed geaard en bij jezelf te blijven. Verbind je met de aarde. Visualiseren vanuit je stuitbeentje een buis, koord, lichtstraal, boomwortels of wat ook maar fijn voelt voor jou naar het midden van de aarde toe. Doe een ademhalingsoefening zodat je je lijf voelt.

Afwijzing

Door de diepgaandere verwerking geven hooggevoelige personen ook nog eens meer gewicht aan negatieve gebeurtenissen. Helaas is dat zo. Afwijzing is hierbij het centrale begrip. Een verlies, of dat nu een overlijden van een dierbare is of een scheiding of het verlies van een baan, is een ultieme vorm van afwijzing. Voor het brein maakt het geen verschil of dat werkelijk zo is of dat het alleen maar zo voelt. Vrijwel iedereen heeft in een rouwproces wel eens het gevoel van afwijzing met intense woede en teleurstelling, maar voor een HSP’er is dat volgens Elaine Aron sterker dan bij anderen.

Rechtvaardigheid

HSP’ers hebben doorgaans ook nog een groot rechtvaardigheidsgevoel, dat in een rouwproces op eenzelfde manier wordt getriggerd: “Het is niet eerlijk dat hem/ haar dit overkomt”. Het kan zulke grote existentiële vragen oproepen, dat een depressie op de loer ligt.

Wegvluchten van emoties

Een andere neiging – en een overlevingsstrategie van veel HSP’ers is om emoties ‘weg te redeneren’ en te vluchten in hun hoofd, in werk of andere afleidingsvormen, omdat het te veel of te heftig is. Ook dat is niet gezond. Bij een ingrijpend verlies kunnen emoties zo heftig zijn dat ze er niet uit kunnen. Je brein beschermt je dan door in de overlevingsmodus ‘verdoving’ te gaan. Geeft niet, het komt vanzelf wel een keer, als je brein uit de overlevingsmodus komt en je eraan toe bent. Ontspanningsoefeningen, massage, en bewegen kunnen helpen als je in zo’n verdoving zit.

Emoties hebben een signaalfunctie

Als je eraan toe bent willen emoties gezien en gehoord worden. Ze wegstoppen, ontkennen of ‘een plekje geven’ maakt niet dat ze vanzelf verdwijnen. Je zult ermee aan de slag moeten en je eigen plek opnieuw uitvinden en vormgeven. Goede begeleiding kan je helpen te leren omgaan met rouw en de bijbehorende emoties.

I