De schaduwzijde van het licht: Spiritual Bypassing ontmaskerd

We mediteren, affirmeren en richten ons op liefde en licht. Alles wat zwaar of ongemakkelijk voelt, duwen we weg. Negativiteit trekt immers negativiteit aan, toch? Maar dit vermijden van pijn en ongemak wordt ook wel spiritual bypassing genoemd: het gebruiken van spiritualiteit om moeilijke emoties en trauma’s te omzeilen.

Wat is spiritual bypassing?

De term, geïntroduceerd door psycholoog John Welwood, beschrijft hoe spiritualiteit soms een vluchtweg wordt. Het is de neiging om pijn weg te relativeren met uitspraken als: “Alles gebeurt met een reden” of “Je moet gewoon loslaten”. Het is woede, verdriet en angst overschilderen met een laagje esoterische glitter, alsof alleen licht en liefde bestaansrecht hebben.

De gevolgen van spiritual bypassing

Op het eerste gezicht lijkt het onschuldig—wie wil er nou blijven hangen in negativiteit? Maar echte groei vraagt om schaduwwerk: de moed om pijn te voelen en te erkennen. Als we onszelf dwingen ‘verlicht’ te blijven, onderdrukken we onze emoties. Dit kan leiden tot leegte, dissociatie en oppervlakkige relaties. We kunnen zelfs anderen beschamen omdat ze ‘vastzitten in negativiteit’, terwijl juist daar heling begint.

Wat spiritual bypassing níét is

Het betekent niet dat spiritualiteit, meditatie of affirmaties zinloos zijn. Ze zijn juist krachtig—mits ze niet dienen als vermijdingstactiek. De intentie is het verschil: gebruik je meditatie om écht bij jezelf te komen, ook bij de pijn? Of als verdoving?

Spiritualiteit als echte ontmoeting met het leven

Voor mij is spiritualiteit vooral leren omgaan met de realiteit. Niet alles mooier maken dan het is, maar aanwezig blijven bij wat zich aandient. Dat is waarom ik mindfulness zo waardevol vind. In de mindfulness trainingen die ik geef, gaat het niet om een quick fix of om alles ‘weg te ademen’. Het gaat erom echt te zijn met wat er is—zonder opsmuk, zonder oordeel, en op een zachte, milde manier.

Mindfulness leert ons om niet meteen van pijn weg te bewegen, maar het te ontmoeten. Stress, verdriet, angst—ze zijn onderdeel van het leven, en in plaats van ze te willen wegstoppen, kunnen we leren ermee te zijn, met vriendelijkheid en compassie.

Dit geldt ook voor yoga. Yoga gaat voor mij niet over streven of iets veranderen, maar juist over aanwezig zijn in je lichaam zoals het nu is. Voelen zonder oordeel. Ademen zonder weerstand.

Hoe blijven we uit de valkuil?

• Omarm je schaduw – Kijk naar wat pijn doet en geef het een stem.
• Voel voordat je oplost – Laat emoties stromen, niet om erin te blijven hangen, maar om ze te doorleven.
• Durf ongemak te verdragen – Heling vraagt moed. Het is rouw, transformatie en de diepe ademhaling in de storm.
• Vind balans – Spirituele praktijken ondersteunen, maar vervangen geen therapie, zelfonderzoek of eerlijke gesprekken.

Ware spiritualiteit is niet alleen licht. Het is ook de duisternis omarmen, de pijn dragen zonder erin te verdrinken. Het is de moed om het leven te voelen zoals het is—niet zoals we willen dat het zou zijn. Pas dan wordt groei echt. Pas dan is het spiritueel.

Door: Minette Jacobs