Mijn leven, een dubbele spagaat

– Een leven vol tegenstellingen en toch in verbinding blijven

Door: Karin van Zutphen-Comperen

Stel je voor: Je bent een jaar of vijf. Je loopt met je (pleeg)ouders naar huis en opeens word je weggetrokken door iemand die zegt je moeder te zijn. Je moet mee. Ooit was er wel een afspraak gemaakt dat jij tot je 18^de bij je pleegouders zou leven, maar alle mensen die dat weten, geven niet thuis. En wettelijk is er niets geregeld. Daar begint de spagaat in het levensverhaal van Vincent Mastail (70) uit Cuijk.

Bevrijding

Vincent is een katholieke Molukse Brabander, zoon én pleegzoon van voormalig KNIL-militairen. Lees die zin tweemaal en je begrijpt de titel van zijn boek al: ‘Mijn leven, een dubbele spagaat’. Met het boek geeft hij lucht aan de omstandigheden en gebeurtenissen in zijn leven, wat hem heeft bevrijd en verlicht. Vincent: “Er is een last van mij afgevallen en nu heb ik ruimte voor andere dingen en mijn gezin.”

Twee jaar geleden begon Vincent aan zijn boek met schrijver Frans Pennings, die hij leerde kennen via Sociom Zin, een welzijnsorganisatie in Land van Cuijk. Eén jaar mocht het schrijfproces duren, maar dat was niet genoeg. Het verhaal was te groot en de vele historische details verdienden verificatie. Het boek trekt belangstelling van media, van bekenden van Vincent, en ook van hem onbekende mensen. Hij geniet ervan en bereidt inmiddels de tweede druk voor.

Opvangkampen

In Noordoost-Brabant hebben jarenlang veel Molukkers in kampementen gewoond. Aan het einde van de onafhankelijkheidsoorlog in Nederlands-Indië, konden de Molukse KNIL-militairen, met hun gezinnen of geliefden, nog niet terugkeren naar de Molukken. Zodoende werden ze, in principe tijdelijk, in Nederland ondergebracht. Opgevangen in diverse voormalig concentratiekampen waar de omstandigheden en hygiëne niet goed waren.

Het gezin Mastail kwam hier in 1951 aan. Vincent was nog niet geboren. De familie meldde zich in Amersfoort en werd geplaatst in kamp Vught. “Na enkele maanden ontstonden pittige schermutselingen tussen de diverse groepen in dat kamp. Het waren allemaal Molukkers; maar in Nederland was helemaal niet bekend dat er zoveel verschillen waren in tradities en religie. Religie speelde een zeer prominente rol in het leven van Molukkers. Evenals clantradities. De Molukken kennen naast Ambon vele eilanden meer, met katholieke-, protestante- en moslimachtergrond.

“Wij als Molukkers werden over één kam geschoren”, legt Vincent uit. “Maar wij zijn verschillend. Mijn ouders zijn allebei geboren op het eiland Kei Kecil. In een dorpje, genaamd Lairkamor-Watran, dat werd gesticht door mijn overovergrootvader. Die heeft het volgens traditie opgebouwd. In de jaren ’70 besloot mijn vader in dat dorpje een groot huis voor de familie te bouwen met de gedachte ‘want als we terugmóéten…’”. Dié specifieke gedachte leeft heden ten dage nog steeds bij de Molukse bevolking.

Geboortetrauma

In 1952 verhuisden veel katholieke Molukkers naar kamp Westerbork-Pieterberg. Dat was geen gezonde woonomgeving tijdens de strenge winter. Pasgeboren baby Severinus overleed hier. Ook heerste er TBC, waar moeder Mastail door werden geveld. Zij mocht, in verwachting van Vincent, herstellen in het sanatorium in de buurt van Nijmegen. Toen Vincent in het ziekenhuis werd geboren, moest zijn moeder meteen terug naar het sanatorium, zonder hem. Daar ontstond de eerste scheiding in Vincents leven. De kinderen van het gezin Mastail werden ondergebracht bij pleegouders. Ook voor Vincent werd een adres gezocht. Zijn eerste twee maanden bracht hij door tussen alle andere baby’s in het ziekenhuis. De vroedvrouw-in-opleiding die hem ter wereld had gebracht, een ‘witte Indische’, voelde zich verbonden met het kleine manneke. Járen later hebben de twee elkaar weer ontmoet, dankzij een foto en oplettende dochter van deze zuster.

Cultuur

De spagaat ontstond dus in het Nijmeegse ziekenhuis, en zette door in Donzel (Nistelrode), waar Vincent wreed weg weggerukt van zijn liefhebbende vader en moeder Namsa. Hij voelde geen echte familieband met zijn biologische ouders en veel van zijn 11 broers en zussen Mastail en liep vaak na school naar zijn pleegouders terug. Dat kwam hem telkens duur te staan thuis. Na verloop van tijd verhuisde de familie Mastail naar Katwijk aan de Maas. “Thuis ademde alles Moluks: de gewoonten en een bepaalde bekrompenheid. En buiten was ik een boerenjongen.” De harde opvoeding, de regels, de verschillen in cultuur. Vincent vertelt in het boek en in ons gesprek openhartig en in detail. “Ik heb wel ruggegraat, om dat alles aan te kunnen.”

Identiteit

Na al die jaren is er meer berusting gekomen over de rol van zijn ouders. “Dit boek is een trots eerbetoon aan mijn ouders Mastail en pleegouders Namsa. En het is ook bedoeld voor het nageslacht. Het gaat om identiteit en je roots. Die generatie van mijn ouders hebben nauwelijks papieren informatie. En wij hebben veel contact met familie op Kei Kecil. Zo houden we de tradities in stand en kunnen we voor elkaar blijven zorgen.” Zijn gezin is overal bij betrokken. Vincent vind het prachtig dat zijn volwassen zoons Ravèll en Neville het ook zo voelen. En  vooral: “Zonder mijn vrouw Christianne had ik dit niet kunnen doen.”

Erkenning

Het boek heeft Vincent nieuwe energie gegeven om voor de Molukse zaak te strijden. De Nederlandse regering maakte geen haast met eerherstel van de Molukkers die in het Koninklijk Nederlands-Indische leger gevochten hadden. Er was actie nodig. Vincent legt uit: “In de traditie is eeuwige grafrust heel belangrijk. In Land van Cuijk heeft nu de eerste generatie Molukkers status, een monument én erkenning van grafrechten. Ook in de gemeente Midden-Drenthe hebben de graven monumentale status gekregen, zelfs dat van broertje Severinus.”

Vincent raakte ook geïnspireerd, door onder andere Joop Bosmans van de Jumbo in Cuijk, om een speciaal Knillers bier te ontwikkelen. Die actie ondersteunt zijn werk om meer familieleden erkenning te laten krijgen. Zo is het graf van zijn opa Adrianus Ohoilulin nu een historisch monument en heeft het Ministerie van Defensie zijn pleegvader postuum twee oorkondes uitgereikt. Ook zet hij zich zeer actief in voor de jaarlijkse Nederlands-Indië herdenkingen op 15 augustus. Hij straalt wanneer hij vertelt dat hij tegenwoordig zoveel voor elkaar krijgt.

TIP::

Het boek van Vincent Mastail ‘Mijn leven, een dubbele spagaat’ is verkrijgbaar via hemzelf.

Stuur een e-mail naar v.mastail@gmail.com.